Haarlemmerpoort, Willemspoort

Haarlemmerpoort

Aan het einde van de Haarlemmerweg, richting het westen van Amsterdam, staat een indrukwekkende poort die enigszins doet denken aan de beroemde Arc de Triomphe in Parijs. Toch heeft deze Amsterdamse poort, de Haarlemmerpoort, net dat beetje extra dat haar in de ogen van velen mooier en indrukwekkender maakt. Hoewel de poort officieel de Willemspoort heet, vernoemd naar koning Willem II, noemen Amsterdammers haar meestal de Haarlemmerpoort. Dit komt doordat de poort altijd de toegang vormde tot de stad vanuit Haarlem en het westen van Nederland.

De vijfde en laatste poort

De Haarlemmerpoort zoals we die nu kennen, is niet de eerste poort. In feite is het al de vijfde poort die werd gebouwd. De oorspronkelijke Haarlemmerpoort stond namelijk aan het Singel, dichter bij het oude stadscentrum. Door de eeuwen heen werd Amsterdam steeds groter en naarmate de stad zich uitbreidde, werden de vorige poorten overbodig. Ze kwamen uiteindelijk midden in de stad te staan, wat natuurlijk onpraktisch is — alsof je voordeur ineens in je woonkamer staat! Stadsuitbreidingen slokten deze poorten op, waardoor de stad telkens een nieuwe poort verder naar buiten moest bouwen. In 1840 werd de huidige poort, de laatste en meest monumentale versie, voltooid.

Opening door Koning Willem II

De Haarlemmerpoort kreeg de officiële naam Willemspoort tijdens de beëdiging van koning Willem II in 1840. Tijdens zijn eerste officiële bezoek aan Amsterdam reed de koning onder deze gloednieuwe poort door, wat een symbolisch moment markeerde. Ter herinnering aan dit feestelijke evenement is er een inscriptie aangebracht op de poort. Als je onder de poort staat en omhoog kijkt, kun je nog steeds de tekst lezen: "Geopend by de intrede van koning Willem II den 27 november 1840."

Neoclassicistische bouwstijl

Aan het begin van dit artikel werd gegrapt dat de Haarlemmerpoort wat weg heeft van de Arc de Triomphe. Dat is niet helemaal uit de lucht gegrepen. De architect van de poort, Cornelis Alewijn, liet zich inspireren door klassieke triomfbogen uit het oude Romeinse rijk. Dit is kenmerkend voor de neoclassicistische bouwstijl, die erg populair was in de 19e eeuw. Deze stijl wordt gekenmerkt door symmetrie, zuilen en grote bogen, allemaal elementen die de Haarlemmerpoort een monumentale uitstraling geven. Laat de Arc de Triomphe in Parijs nu in precies dezelfde bouwstijl zijn gebouwd! Zo gek was die vergelijking dus niet.

Restauratie en behoud

In de loop van de 20e eeuw ging het echter niet goed met de Haarlemmerpoort. Het gebouw raakte in verval en had dringend restauratie nodig. Uiteindelijk bood Stadsherstel Amsterdam, een organisatie die zich inzet voor het behoud van historische gebouwen in de stad, redding. Met behulp van een crowdfundingactie werd er geld ingezameld om de poort te restaureren en in oude glorie te herstellen. Dankzij deze inspanningen staat de Haarlemmerpoort er nu weer prachtig bij, als een blijvend symbool van Amsterdamse historie.

‍